50 lat Muzeum Konstantego Laszczki w Dobrem

50 lat temu, dokładnie 2 października 1971 r. odbyła się uroczystość otwarcia Społecznego Muzeum Konstantego Laszczki w Dobrem. Obchody rocznicy ze względu na sytuację wywołaną wirusem COVID – 19 zostają przełożone na rok 2022.

Konstanty Laszczka urodził się 3 września 1865r. w Makówcu Dużym, niedaleko Dobrego. Uczęszczał do elementarnej szkoły w Dobrem. Dzięki protekcji rodziny Ostrowskich, właścicieli ziemskich, zainteresowanych rozwojem jego talentu rzeźbiarskiego, Konstanty wyjechał do Warszawy. W pracowni Jana Kryńskiego, a później Ludwika Pyrowicza przyszły artysta poznał techniki oraz obróbkę poszczególnych materiałów rzeźbiarskich. W 1891 r. zdobył nagrodę za wystawioną rzeźbę, co wiązało się z otrzymaniem stypendium i wyjazdem  do Paryża, gdzie kształcił się u takich mistrzów jak A. Mercié, A. Falguiére i J. L. Gérôme. Po powrocie z Paryża pracował w Warszawie jako nauczyciel rysunku i modelowania.

Konstanty Laszczka był wybitnym rzeźbiarzem, ceramikiem, zasłużonym  profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Powołany na to stanowisko przez Juliana Fałata w 1899r., wszedł do zespołu wykładowców otwierających nowe dzieje reformowanej uczelni, przekształconej w 1900r. w Akademię. W latach 1911/1912 i 1929-1931 pełnił funkcję rektora, a w latach 1925-1929 prodziekana Wydziału Malarstwa i Rzeźby na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1935r., z mocy ustawy o wieku emerytalnym, ale też za sprawą swojej politycznej deklaracji w sprawie Berezy Kartuskiej, zakończył pracę w Akademii. W 1936r.  otrzymał tytuł profesora honorowego. Jego prace można było oglądać na ponad 100 wystawach międzynarodowych. Był kuratorem stowarzyszeń studenckich, angażował się w sprawy społeczne i polityczne kraju.  Konstanty Laszczka tworzył w gipsie, glinie, drewnie, brązie, marmurze. Poza rzeźbą zajmował się medalierstwem, ceramiką, malarstwem, grafiką oraz rysunkiem satyrycznym.

Zmarł 23 marca 1956r., został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Za całokształt pracy  odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazda, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Społeczne Muzeum Konstantego Laszczki w Dobrem  zostało otwarte 2 października 1971r.   Ogromną zasługę w okresie powstawania muzeum miał Jan Zych – kierownik szkoły podstawowej w Dobrem. Drogi  Jana Zycha oraz  Konstantego Laszczki połączyły się w 1935r., kiedy to Kierownik postanowił zaprosić artystę na uroczystość otwarcia nowej szkoły. Konstanty Laszczka był szczerze wzruszony i zaskoczony pamięcią „Ziomków”. Niestety, nie mógł przybyć na uroczystość ze względu na zawodowe zobowiązania. Przyjechał do Dobrego we wrześniu 1936 r., w towarzystwie córki Jadwigi, przywożąc w darze kilka rzeźb. Od tej wizyty datuje się stały kontakt profesora Laszczki z Janem Zychem aż do śmierci artysty. Ofiarowane rzeźby zapoczątkowały  zbiory Społecznego Muzeum Konstantego Laszczki w Dobrem. Jak wspomina Jan Zych pomysł stworzenia miejsca upamiętniającego wybitnego profesora, narodził się po wizycie  Kierownika w Krakowie – u dzieci Konstantego Laszczki „Po powrocie do wsi zaprosiłem kilka osób z aktywu społecznego i po zrelacjonowaniu sprawy zaproponowałem utworzenie Społecznego Komitetu dla zorganizowania Muzeum Laszczki w budynku Szkoły. Podstawą jego stać się miały dzieła wykonane  rękami Laszczki. Natychmiast podjąłem pracę w tym kierunku”. Powołany Społeczny Komitet  Muzeum Laszczki liczył 69 osób, spośród których powołano Prezydium:

1. Przewodniczący – Jan Zych – emerytowany kierownik szkoły
2. Z-ca Przewodniczącego – Stefan Sadowski – Przewodniczący Prezydium Gminnej Rady
3. Sekretarz – Jan Adamiec – kierownik szkoły
4. Skarbnik – Walenty Pisarczyk – Prezes GS w Dobrem
5. Członek – Hieronim Rawski  –  Prezes ZSL w Dobrem
6. Członek – Alicja Wiatrak – z-ca inspektora szkolnego ds. kultury w Mińsku Mazowieckim

Od tego momentu rozpoczęła się żmudna praca. Do działań Komitetu przyłączyli  się także nauczyciele ze szkoły. Mieszkańcy Dobrego i okolic przekazywali datki pieniężne pochodzące z loterii fantowych, zabaw, kwest. Rozpoczęto poszukiwanie prac Laszczki w domach aukcyjnych i u prywatnych właścicieli. W dobrzańskich domach odbywały się spotkania, podczas których Komitet opracowywał m.in. plany transportu rzeźb. Prace przy organizacji muzeum posuwały się bardzo sprawnie. Gromadzono kolejne eksponaty, przygotowano w szkole największą salę. Większość działań ze względów finansowych wykonywano w czynie społecznym.  Do ścisłej współpracy przyłączył się Prezes GS Walenty Pisarczyk. Sam Jan Zych odbywał podróże pociągiem, w celu przywiezienia kolejnych rzeźb, z różnych miejsc Polski. Starania Komitetu wsparła także rodzina artysty, jego przyjaciele i znajomi, którzy przekazali aktem darowizny wiele cennych eksponatów, odznaczeń i pamiątek. Pomoc pieniężną otrzymał Komitet z Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, z powiatowej Rady Narodowej, także szkoły w Dobrem oraz Konserwatora Wojewódzkiego Zabytków w Siedlcach. Pomocy przy inwentaryzacji rzeźb i opracowaniu katalogu dzieł udzieliło Muzeum w Siedlcach, a w konserwacji eksponatów pomogło Muzeum Okręgowe w Płocku. Opracowanie ikonograficzne wykonała kustosz Muzeum Narodowego w Warszawie Hanna Kotowska-Bareja.

2 października 1971r. wiceminister kultury i sztuki przy udziale władz powiatowych, profesorów Akademii Sztuk Pięknych z Warszawy, dziennikarzy oraz licznie zgromadzonych mieszkańców gminy dokonał otwarcia Społecznego Muzeum Konstantego Laszczki w Dobrem. Muzeum zajmowało 81 m². Urządzeniem wnętrza zajęła się Hanna Kotowska-Bereja z Muzeum Narodowego w Warszawie. Z biegiem lat kolekcja powiększała się, a szkoła nie dysponowała odpowiednimi warunkami do jej prezentowania. Znacznie zwiększyła się liczba uczniów w szkole, dlatego w latach 1987-1988 r.  muzeum zostało przeniesione do pomieszczenia w Gminnym Ośrodku Kultury w Dobrem, przy ul. Kilińskiego 1.

Od 2018r.  Muzeum Konstantego Laszczki posiada nową siedzibę w zaadoptowanym budynku przy ul. Kościuszki 2, w Dobrem. Otwarcie odbyło się  14 października 2018r. Uroczystość została rozpoczęta przemówieniem Wójta Gminy Dobre Tadeusza Gałązki. Wśród zaproszonych gości  nie zabrakło rodziny artysty. Symbolicznego przecięcia wstęgi dokonali: wnukowie Konstantego Laszczki-Teresa Janota i Krzysztof Wierzbiański, Szef Gabinetu Politycznego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Michał Góras, Wicemarszałek Województwa Mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska oraz Wójt Gminy Dobre Tadeusz Gałązka. Muzeum zostało poświęcone przez księdza proboszcza Grzegorza Chojnickiego. W trakcie uroczystości Kustosz Jadwiga Grzenda opowiedziała o życiu i twórczości Konstantego Laszczki, uczniowie ze Szkoły Podstawowej im. Konstantego Laszczki w Dobrem oraz dzieci z Gminnego Ośrodka Kultury  przedstawiły część artystyczną.

Nowa siedziba powstała dzięki wielkiemu zaangażowaniu włodarzy gminy w latach 2014-2018, funduszom unijnym, przychylności Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Uchwałą Rady Gminy z dnia 10 lutego 2017 r. podjęto decyzję o zakupie nieruchomości gruntowej wraz z budynkiem. Gmina złożyła także wniosek pn. „Konstanty Laszczka – wielkiego formatu artysta rzeźbiarz inspiracją kulturową Mazowsza. Adaptacja budynku użyteczności publicznej na Muzeum”, na przystosowanie budynku po byłym komisariacie w Dobrem i decyzją zarządu województwa mazowieckiego otrzymała dofinansowanie współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Osi Priorytetowej V „Gospodarka  przyjazna środowisku” działania 5.3  „Dziedzictwo kulturowe” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. W 2018r. Gmina Dobre przystąpiła do realizacji kolejnego projektu związanego  z muzeum: „Adaptacja II cz. budynku z przeznaczeniem na powiększenie Muzeum Konstantego Laszczki i zakup wyposażenia”. Zadanie dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. W nowej części budynku powstała m.in. Izba Pamięci Jana Zycha oraz sala multimedialna. Obecnie zbiory muzeum obejmują: rzeźby monumentalne i ich projekty, portrety sławnych ludzi, członków rodziny, rzeźby symboliczne, animalistyczne i fantastyczne, ceramikę użytkową, medalierstwo oraz malarstwo. Zbiory sztuki uzupełniają zdjęcia, dyplomy, odznaczenia oraz materiały biograficzne Konstantego Laszczki. W muzeum mieści się także Izba  Pamięci Jana Zycha. Obiekt został przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami ruchowymi, a także niedowidzących i niedosłyszących, które dzięki audio przewodnikom również mogą w pełni korzystać z obiektu.

Rozwój i propagowanie Muzeum  Konstantego Laszczki w Dobrem jest ważny dla wszystkich mieszkańców i instytucji działających na terenie Gminy Dobre, co przekłada się na wymierne działania. Muzeum w nowej odsłonie zachwyca, a prace profesora Laszczki po wielu latach znalazły godne dla siebie miejsce.